Het Tennengebirge: Één net even ander soort huttentocht

Het Tennengebirge, gelegen in het Salzburger Land,  is een berggroep in de Noordelijke Kalkalpen gelegen tussen het Hochkönig massief in westen en het Dachstein massief in het oosten.

Het bereikt zijn hoogste punt met de Raucheck op 2430 meter. Het is een karstgebergte, hiermee worden alle verschijnselen bedoeld die te maken hebben met de oplossing van kalksteen in water, en bestaat ​​voornamelijk uit Dachstein-kalksteen en vormen een uitgestrekt hoogplateau van zo'n 280 km². Op sommige plekken kijk je zo'n 1800 meter van het plateau naar beneden

 Het gebied loopt grotendeels ondergronds af en wordt doorkruist door verschillende grote grotten, waaronder de langste ijsgrot ter wereld, de Eisriesenwelt, die 42 kilometer lang is. Het Tennengebirge is open voor toerisme dankzij een beperkt aantal berghutten en een behoorlijk netwerk van wandelpaden. Een groot deel van het Tennengebirge-plateau is sinds 1985 beschermd. 

* Het Tennengebirge - Verkarst hoogplateau

Het Tennengebirge is een nog relatief onontdekt wandelgebied. Dit waarschijnlijk door het ontbreken van  een groot aantal bewirtschaftete berghutten. Doordat het gebied weinig frequent wordt bezocht is het nog behoorlijk puur en kun je volop genieten van een groot aanbod aan flora en fauna.

Ik ben met de trein naar Golling gegaan vanaf Doetinchem. Ik vertrok om 6.58 uit Doetinchem om via Arnhem, Düsseldorf en München zo tegen 17.20 in Golling aan te komen. Ik was benieuwd hoe het gesteld zou zijn met de DB. Er waren veel problemen op het Duitse spoor maar op de heenweg ging het eigenlijk best goed. Alleen een half uurtje vertraging in München. 

Abtenau 714 mtr. - Gsengalm 1447 mtr.
Stijging 703 mtr. - 3 uur

Deze berggroep zat al best wel een tijdje in mijn hoofd. Enerzijds door het feit dan het bij weinigen in mijn omgeving bekend was en ook doordat we, mijn ouders, vrienden en ik, 46 jaar geleden de Gsengalm voor een week hadden afgehuurd en daar een hele leuke week hebben verbracht. De Gsengalm was dan ook de hut waar ik deze trektocht zou beginnen.  

* Op weg naar de Gsengalm

Na een goed ontbijt bij Café Maier in Golling nam ik de bus naar Abtenau. Het was een warme dag. Ik begon zo tegen 9.45 te lopen en het was al 29 graden. De wandeling was verder eenvoudig en ik had deze kunnen inkorten door de kabelbaan te nemen die mij ongeveer halverwege zou brengen. Maar omdat je toch een keer moet beginnen met lopen besloot ik om dat te doen vanaf Abtenau.

Eerst een stukje over asfalt maar na 15 minuten dook ik het bos in om via weilanden uit te komen bij het bergstation van de genoemde kabelbaan. Vanaf hier opnieuw het bos in. Via een gemakkelijk pad ging het geleidelijk stijgend naar het Karriedel. Vanaf hier vlakte de route wat af en loop je onder de Kleine Traunstein door naar de Gsengalm. Wat opviel was de grote diversiteit aan bloemen en planten. Als liefhebber was het genieten geblazen. Eenmaal bij de hut besloot ik mijzelf te trakteren. Chocoladekoek en een Radler.

* De Gsengalm

De hut was zowel van buiten als van binnen nauwelijks verandert met 46 jaar geleden. Voor zover ik mij dat uiteraard kan  herinneren.
Behalve een bredere toegangsweg voor de eigenaar en stroom was hier de tijd min of meer stil blijven staan. Julinde heette mij welkom en gaf aan dat ik die avond de enige gast was. Ik vroeg of zij 's avonds ook op de hut bleef en normaal gesproken ging zij als er geen gasten waren naar beneden. Omdat ze nog wat moest afhandelen in Abtenau vroeg ze of ik het erg zou vinden om alleen op de hut te blijven die avond. Dit was wat mij betreft geen probleem en na wat uitleg over waar ik wat eten en drinken kon pakken vertrok zij en bleef ik alleen achter. 

Toch wel een opmerkelijk en leuk begin van een trektocht in het Tennengebirge.....!

Gsengalm 1447 mtr. - Tagweide 2128 mtr. - Laufener Hütte 1726 mtr.
Stijging 735 mtr. - 4 uur

Ik was vroeg wakker en ik besloot om een ontbijt te maken met het bekende stevige Oostenrijkse brood. Ik had het goed en wel op toen de man van Julinde de hut binnen kwam met nog een geheel verzorgd ontbijt. Ik wilde niet ondankbaar zijn dus deze heb ik samen met hem genoten. Ik kan u zeggen dat ik tot een uur of twaalf absoluut geen honger had.

* Dactylorhiza sphagnicola (denk ik) en Allium victorialis

Het weer was omgeslagen, het regende en het zicht was helaas minimaal. Maar ook hier kan ik van genieten en nadat ik hartelijk afscheid had genomen en me had bedankt voor de gastvrijheid ging ik op weg naar de Laufener Hütte. Alle hutten had ik van tevoren geboekt zoals tegenwoordig gebruikelijk is (helaas). Je bent verplicht om te gaan ook met slecht weer - anders moet je alles omgooien.
Er was gelukkig geen onweer voorspeld en ik vertrok zo tegen 09.00.

* Gentiana Acaulis en Lamium galeobdolon

Vanaf de Gsengalm boog het pad naar het zuidwesten om vervolgens naar het westen te draaien. Je loopt verder door een spectaculair bloemenlandschap langs de voet van de normaal zichtbare zuidwand van de Grosser Traunstein en Schallwand in de richting van de First (1820 m), de scharte gelegen tussen  Schallwand en Tagweide. Vanaf hier zou ik kijken of ik, in verband met het weer, om de Tagweide heen zou gaan of dat ik via de top van Tagweide (2128m) de Laufener Hütte wilde bereiken. 

* Rechts "De First" vanwaar je linksaf kunt om de Tagweide te bewandelen

Na even getwijfeld te hebben dan toch maar de top. Er waren 2 mogelijkheden om te beginnen. Één directe "zwarte" instap door een schoorsteen met kabels of meer links via een zig-zagpag. Gezien het weer en mijn toch behoorlijk beladen rugzak nam ik de gemakkelijke weg omhoog. Het was een prima pad die mij leidde naar de met gras begroeide top met kruis. Helaas had ik vrijwel geen zicht. Het oorspronkelijke plan om via een scherpe kam ook de Hochkarfelderkopf mee te nemen liet ik deze dag achterwege.  

Na een korte pauze daalde ik af over een met gras begroeide bergkam die steeds steiler werd en overging in rotsig terrein met soms lastige. grote stappen. Na het verlaten van het steile terrein ging het pad door golvend, enigszins verwarrend terrein naar de Laufener Hütte. Hoewel de route voldoende gemarkeerd is, vereist deze meer aandacht en richtingsgevoel. Bij slecht zicht mag u zeker niet van het pad afwijken. Ook hier weer een overdaad aan bloemen en planten. Ik had het gevoel dat ik een park aan het lopen was.

* De Laufener Hütte komt in beeld

De hut was al van afstand een tijdje zichtbaar en eenmaal aangekomen bij de hut werd ik opgevangen door een groepje vrijwillgers die de hut bestierden. Zij verbleven hier een week als Hüttenwirten om daarna plaats te maken voor een andere groep.

Je kunt in deze hut geen eten kopen. Het ontbijt, lunch en diner moet je dus zelf meenemen. In de keuken was de kachel aan en een grote pan met heet water stond klaar voor algemeen gebruik. Wat wel te krijgen was was koffie, appelsap en misschien ook wel bier maar ik ben daar geen liefhebber van, dus ik heb daar ook niet naar gevraagd.

* De Laufener Hütte

Het was een allerhartelijkst welkom en omdat ik die avond zo'n beetje de enige gast was werd me direct een plek op een lager gegeven, uitgelegd waar ik mijn natte spullen kon drogen en mijzelf kon opfrissen. Voor het avondeten halveerde ik één van mijn Globetrotter maaltijden. Deze zijn altijd smakelijk en vullen rijkelijk.

Laufener Hütte 1726 mtr. - Bleikogel 2411 mtr. - Heinrich Hackl Hütte 1550 mtr.
 Stijging 930 mtr. - 6.30 uur

Na een ontbijt van keks met beleg en koffie vertrok ik tegen 09.00. Het was opnieuw geen mooie dag. Door de laaghangende bewolking had ik ook nu zeer weinig zicht. Achter de hut moest ik eerst een stukje naar beneden om via een weiland het meer rotsachtige terrein te bereiken. Het pad was in eerste instantie goed te volgen maar door het weinige zicht en het rotsachtige terrein was ik aangewezen op de markeringen en moest ik goed oppassen deze niet te missen.

* Het weiland net achter hut

De algemene richting was westelijk en wel in de richting van de één na hoogste verheffing van het Tennengebirge: Der Bleikogel 2411 mtr. Op een gegeven moment kwam ik op een splitsing waar je, als je rechtsaf gaat, de Bleikogel nog even kunt meenemen en linksaf je de weg vervolgt naar de Heinrich Hackl Hütte. Ik besloot deze mee te nemen met de ijdele hoop om wat te kunnen zien maar een eenzaam kruis viel mij ten deel, en dat was het. 

Eenmaal terug op de splitsing kwam ik zowaar 2 wandelaars tegen. Zij waren net zo verbaast als ik dat er sowieso nog mensen onderweg waren. Zij waren die ochtend vertrokken vanuit het Leopold Happisch Haus, een tocht die ik ook nog zou ondernemen.

Het vervolg was een continue op en neer gaan van het landschap. Iets wat het lopen toch wel vermoeiend maakt omdat je geen ritme opbouwt. De markeringen werden schaarser en het was dan ook steeds goed zoeken naar loopsporen en de bekende rood-witte beschilderingen. Na zo'n 4 uur bereik ik een splitsing genaamd "Het Schubbühel" op 2334 mtr.  Hier ging het pad voor mij naar het oosten naar de Dr. Heinrich Hackelhütte. De volgende dag zou ik hier weer terugkomen dus de meters die ik vanaf hier naar beneden moest........tja.

* Laaghangende bewolking maakte oriëntatie soms lastig

Via een grindpad ging de weg niet al te steil naar de volgende overgang: de Tauernscharte.  Het pad naar de Hackelhut draaide hier naar rechts en al zigzaggend daalden we in de richting van de hut. Het zicht was ondertussen een stuk beter en links en rechts van mij zag ik mooie klimwanden tevoorschijn komen. In de verte liet het Hochkönigmassief zich door de wolken zien.

* Het Hochkönigmassief werd zichtbaar

Na zo'n anderhalf uur vanaf de scharte bereikte ik de gezellig aandoende hut en nadat ik mij had gemeld en mij een plaats was toegewezen lag ik opnieuw helemaal alleen op een Lager. Ook deze avond waren er slechts 5 gasten.

Heinrich Hackl Hütte 1550 mtr. - Edelweisser Hütte Notunterkunft 2349 mtr.
Stijging 1000 mtr. - 6uur

Na een prima ontbijt maakte ik mij zo tegen 09.00 op weg naar het winterraum van de Edelweisser Hütte. De hut zelf ligt op een prominente plek direct onder de top van de Mittler Streitmandl op 2350 mtr. en geeft bij mooi weer een schitterend uitzicht op bijvoorbeeld de Hochkönig en het Hagengebirge in het Westen maar ook over het uitgestrekte plateau van het Tennengebirge. Het wordt zonder bescherming blootgesteld aan weersomstandigheden zoals stormen, onweersbuien en sneeuwstormen. In de zomer wordt in de weekenden de Edelweißerhütte afwisselend bemand door leden van de Edelweiß Club, zodat bergwandelaars hier kunnen overnachten en drankjes kunnen krijgen. Echter geen eten! Als de hut gesloten is, zoals gedurende mijn tocht kunnen er zo'n vier personen overnachten in het winterraum.

* Aanvangs was het weer nog niet zo geweldig

Zoals eerder aangegeven moest ik eerst weer terug naar de splitsing bij "Het Schubbühel" op 2334 mtr. Vanaf hier is het een continue op en naar gaan over het hoogplateau en hoewel het allemaal korte stijgingen en dalingen zijn hakt dat er best in. Je komt niet echt in je ritme. Ik had deze dag fraai weer en de beloning was er dan ook in fraaie uitzichten vanaf en over het plateau. Wellicht zijn er mensen die het een "kale"boel vinden maar het is ook boeiend om te zien wat zich handhaaft hierboven in de vorm van bv. murmeltieren, gemsen, insekten en bloemen en planten.

Op een aantal plekken moest ik sneeuwvelden kruisen en het was oppassen of deze veilig waren omdat er veel spleten en gaten in het kalk eronder zitten. Je zou zomaar door de sneeuw kunnen zakken en als op een gletscher verdwijnen in de diepte. De sneeuw gaf mij wel de gelegenheid om water te "maken"

* Tijd voor fruitkeks en soep 

Vanwege het weer kon ik het kalm aan doen en zo tegen 15.30 kwam ik bij de hut aan. Het winterraum is een kleinood in deze stenen oase. Wat een fantastische slaapplek is dit. Bij de hut zelf stonden 2 grote tonnen gevuld met regenwater en ook in het winterraum stond een 5 liter jerrycan klaar met water. Er was zelfs electrisch licht. Een meter of 35 ten oosten van de hut is het toilet. 

* Boven de Edelweisser Hütte met links het winterräum*  het interieur van het winterräum

Op een bankje besloot ik om thee te maken en te genieten van de stenen woesternij om mij heen. Ik kreeg zo alvast inzicht in de dag van morgen. Ik wilde niet "de directe" route gaan lopen naar het Leopold Happisch Haus maar via de rand aan de zuidzijde van het plateau. 

Ik bleef deze avond alleen en na de avondmaaltijd ging ik proberen te slapen. Door de storm en regen die nacht was dat nog niet zo gemakkelijk en ik hoopte dat het de volgende dag beter weer zou zijn. Deze dag was ik geen enkele wandelaar tegen gekomen.

Edelweisser Hütte Notunterkunft 2349 mtr. - Leopold Happisch Haus 1925 mtr.
Stijging 450 mtr. - 5 uur

Na een onrustige nacht werd ik wakker en door de laaghangende bewolking leek het erop dat het misschien toch de directe route zou worden naar het LHH. Het was jammer dat er geen zicht was want bij helder weer schijn je een fantastische zonsopgang te hebben op deze plek......

* Het toiletgebouw(tje)

Gelukkig was het droog en tijdens het ontbijt brak langzaam de bewolking open en het leek erop dat het een mooie dag zou worden.  
Ik vertrok tegen 9.30 in de richting van de Raucheck. Het pad loopt in eerste instantie onderlangs de Vordere en de Hintere Streitmandl en vanaf het begin was duidelijk dat deze route niet zo heel vaak belopen werd. Weinig sporen en verwassen markeringen maakte het dat ik regelmatig aan het zoeken kwam. Het is mogelijk om de Raucheck mee te nemen maar ik besloot deze achterwege te laten. Nadat ik deze piek gepasseerd was kwam ik op de rand te lopen van het plateau. Je kunt hier op sommige plaatsen 1600 meter naar beneden kijken.  

* Langzaam brak het open 

Dan zie ik een opvallende formatie verschijnen "Der Lehnender Stein".  Een schuine rotsformatie die tegen een andere leunt en elk moment kan gaan schuiven.  Ik vervolg mijn weg, dan weer meer op het plateau en dan weer richting de rand. Regelmatig moet ik terug op mijn schreden om de route te zoeken. Dan kom ik op een alm en stopt mijn pad en ik zie geen vervolg meer. Ik besluit om een helling op te gaan om hogerop dan wat inzicht te krijgen in het vervolg van mijn wandeling. 

* Der "Lehnender Stein"

Dan zie ik links een oude markering en ik besluit deze te volgen, meer keus is er ook even niet. Het pad is vaag en markeringen schaars en verwassen. Opnieuw kom ik op een alm en hier zijn sporen in het gras te zien en als ik even later dan een wegwijzer aantref dan is er toch wel sprake van een stukje opluchting. Het pad blijft lastig zoals de hele dag al het geval was. Een continue stijgen en dalen met klautergedeeltes maakt dat je geen rotme opbouwt en de knieën beginnen het ook te voelen. het gebied ten westen van de Windischkopf is een labyrint van rotsen en lange stokken geven hier een stukje orientatie van de algemene richting. Lange sneeuwvelden vergemakkelijken de afdaling op sommige plekken.

* Dit is de looprichting

Toen ik eindelijk de Windischkopf gepasseerd was kwam het Leopold Happisch Haus (1925m) in zicht. Het was nog eventjes doorbijten en zo'n 45 minuten laten kon ik mijn rugzak afdoen en eventjes plaatsnemen op de bank voor de hut. Wat opviel dat er een paar kledingstukken aan de wasdraad hingen maar verder was het stil. Toen ik de hut binnen ging was ook hier niemand te bekennen. Niet in de woonkamer, niet in de keuken. Ik had al aangegeven dat het een net wat andere huttentocht was en ook deze hut is net wat anders.

* Leopold Happisch Haus 

* De keuken

Er is géén Hüttenwirt of hutpersoneel en daardoor wordt er gevraagd dat je zelf actief meedoet en ben je samen met eventuele andere gasten verantwoordelijk voor verschillende taken zoals koken, afwassen, het schoonmaken van de hut en het halen van brandhout. In de voorraadkast van de hut is tegen betaling een kleine selectie eten en drinken verkrijgbaar maar ook  meegebrachte eten en drinken mag je nuttigen. Je noteerd alles wat je gebruikt van overnachten tot eten en drinken uit de voorraadkast. Dan betaal je contant of via een overschrijving. Dit alles gaat in goed vertrouwen. Toch wel heel bijzonder iniatief en zoiets gaat goed zolang het goed gaat.

Uiteindelijk waren we 's avonds met zijn 7en. En toch ook een Wirt die een oogje in het zeil hield!

Het was een vermoeiende maar een schitterende dag geweest en tegen half 10 ging ik slapen. Ik wilde de volgende dag vroeg op omdat de langste etappe op het programma stond. Ook deze dag was ik mijn eentje onderweg.

Leopold Happisch Haus 1925 mtr. - Laufener Hütte 1726 mtr.
Stijging 1200 mtr. - 8,5 uur

'S morgens om half 7 zat ik mijn eentje aan het ontbijt en ik was van plan om tegen half 8 onderweg te zijn. Er staat 7-8 uur voor deze etappe en het zou vandaag relatief warm worden. De grootste stijging, alhoewel het opnieuw de hele dag op neer zou gaan, was in de ochtend en die kon ik dan doen in de koele ochtenduren. Ik had er gedurende mijn tocht geen last van maar normaal gesproken is er op het plateau geen water te vinden en moet je voldoende meenemen in je rugzak. Door de vele sneeuwvelden en het feit dat ik mijn brander bij me had kon ik gedurende pauzes altijd wel even wat smelten voor thee ed.

* tijd voor wat thee en keks

De tocht begon met een korte afdaling en het pad verloopt dan geleidelijk stijgend door het bovenste Pitschenbergtal naar de Streitmandlscharte. Onderweg door het Pitschenbergtal passeerde ik een herdershutje en nieuwsgierige schapen volgenden mij een gedeelte van de weg. Murmeltieren floten continue maar ik kreeg ze niet te zien. Vanaf de Streitmandlscharte vlakte het wat af en was de Werdener Scharte het volgende doel. Hier had ik al eerder gelopen maar nu had ik helder weer en was het de gehele dag genieten van de vergezichten. Na veel klimmen en dalen kwam ik aan bij de splitsing "Schubbühel".

* De rand van het plateau, Grosser Grieskogel

Bij de Schubbühel was ik ongeveer halverwege. Het pad ging verder naar het noordoosten in de richting van de Bleikogel. Hier kwam ik voor het eerst deze dag een medewandelaar tegen. Na even bijgepraat te hebben vervolgde ik mijn weg en de verdere afdaling richting Bleikogel en Laufener Hütte had het nog wel in zich. Toen ik de andere kant op ging had ik vrijwel niets gezien van de omgeving en dat was nu wel anders. De afdaling had het nog wel in zich en de vermoeidheid liet zich merken. Mede door de opgelopen temperatuur.

* De hut was al vanaf ver te zien

De hut was al van ver te zien en had was zaak om geconcentreerd te blijven op de eerstvolgende stap. Uiteindelijk, na zo'n 8,5 uur, kon ik plaats nemen op een bank voor de hut alwaar ik harteljk welkom werd geheten door de "Betreuers" die er ook waren eerder in de week. De appelsap puur smaakte mij uitstekend en opnieuw kreeg ik een Lager toegewezen voor mij alleen. Het was ditmaal behoorlijk druk in de hut met een schoolklas en 2 wandelgroepen van de sektie Laufen. 

Laufener Hütte 1726 mtr. - Abtenau 714 mtr.
Daling 970 mtr.  -  2 uur

Vandaag was het opnieuw een fraaie dag en ik had geen haast. Ik moest een bus halen in Abtenau om een uur of 3 dus ik had meer dan voldoende tijd. Ik vertrok tegen half 11 en opnieuw was het onderweg genieten van de bloemenpracht. 

* 1.  Valeriana Officinalis  2. Lilium Maratgon  3. Biscutella laevigata, 4. Thalictrum Aquilegifolium

In eerste instantie was het nog een beetje oppassen omdat de rotsen bij nattigheid behoorlijk glad waren maar al snel vlakte het wat af en werd het een gemoedelijke wandeling richting Abtenau. Deze dag was een mooie afsluiting van toch wel een pittige wandelweek. Mede door het vele korte stijgen en dalen was het een pittige tocht (naar mijn mening).

Maar wel heb ik ontzettend genoten van de woeste leegte van dit gebied. Voor wie wat meer gewicht niet erg vindt is dit een heel mooi gebied om te doorkruisen. Naast de door mij aangedane hutten zijn er nog een aantal aan de rand van het gebied die gesloten zijn maar waar je eventueel een sleutel kunt aanvragen. Ik kan niet met zekerheid zeggen hoe de stand van zaken is maar hieronder geef ik u een lijstje met potentiele hutten in het gebied:  

1. Freilassinger Hütte
2. Gwechenberger Hütte 
3. Roßberghütte
4. Stefan Schatzl Hütte

Vanaf Abtenau ging ik vervolgens met de bus naar Golling om daar nog een nachtje in een hotel door te brengen om zo de volgende morgen opnieuw de trein te pakken richting Nederland.

CHECKLIST OVERSCHRIJDING TENNENGEBIRGE

Rugzak :

* Rugzak :  55-65 liter - afhankelijk van hoeveel dagen je onderweg bent en hoeveel "eigen" eten je bij je wilt hebben.

Keukengerei ed. :

* Brander : Kan zowel een gas- als benzinebrander zijn 
* Brandstof : zorg voor ruim voldoende hiervan
* Pan :  1,5 liter pan (voor 2 personen)
* Waterfles : Nalgene 1 liter - ook altijd handig als maatbeker
* Bestek, mok en zakmes

Etenslijst 2 personen voor deze tocht :

* 2 maaltijden van Globetrotter  - zie www.globetrotter.nl - avondeten
* 3 Hartkeks - Ontbijt
* Keuze beleg Hartkeks :  Jam, Appelstroop, Pindakaas - Ontbijt 
* 3 pakjes Fruitkeks - Tussendoor
* 75 gram gemengde noten -Tussendoor 
* Potje Tuinkruiden Bouillon - Tussendoor / 's avonds 
* 2 zakjes bolletjes voor in de soep - Tussendoor / 's avonds
* Voor 12 x Koffie en Theezakjes 

Schoeisel ed. :

* Wandelschoenen : Bij voorkeur B of BC categorie wandelschoenen met GTX
* Gamaschen : Zeker als je in de lagere regionen van de Alpen onderweg bent heb je veel te maken met struikjes, (nat) gras en vaker modderige omstandigheden. Op deze manier voorkom je water in je schoenen en smerige broekspijpen.

Kleding:

* Donsjas:  voor 's avonds in het WR of als pauzejas voor onderweg
* Buitenjas: Waterdicht, ademend (GTX, Event) en geschikt om een rugzak op  te dragen. Niet alle jassen kunnen daar tegen.
* Regenbroek : Waterdicht, ademend (GTX, Event of vergelijkbare materialen) Het kan voorkomen dat je de hele dag de broek aan hebt. Bij voorkeur 3-laags en met doorlopende ritsen. Je kunt dan je broek gemakkelijk(er) aantrekken en je kunt ventileren.
* Wandelbroek : sneldrogende materiaal
* Shirts : sneldrogend materiaal (Merinowol of Polyester) - ik heb zelf altijd één met lange mouw en één met korte mouw bij me. 
* Onderbroek : sneldrogend materiaal - ik heb zelf 2 boxershorts en één lange onderbroek bij me. Deze laatste is te gebruiken als broek direct onder de regenbroek, als extra isolatie bij koude en/of als pyama broek.
* Tussenlaag : Fleece of 200 grams Merino wollen shirt Lange Mouw - (RAB, Icebreaker, Sprayway)
* Sokken : Gemengd of wollen wandelsokken - 2 paar.
* Muts : ook in de zomer
* Handschoenen : Één paar waterdichte en één paar fleece of vergelijkbare handschoenen.
* Nekgaitor : Buff oa.

Accessoires:

* Slaapzak : in dit geval voor het winterraum
* Wandelstokken : voor balans, knieondersteuning en ook praktisch voor het oversteken van bv. beekjes
* Nooddeken
* Fluit : tbv Alpine noodsignaal
* Hoofdlamp en reserve batterijen
* Waterdichte hoezen : je kunt één waterdichte hoes van plusminus 80 liter in je rugzak doen, dan is alles meteen waterdicht verpakt of je pakt je spullen in meerdere waterdicht hoesjes.
* Regenhoes voor rugzak : deze dient goed aan te sluiten. TIP : als de hoes ook om de onderkant van je rugzak gaat sla hier dan een slagring in, mocht er water achter je regenhoes waaien dan kan het weg. Tevens is het raadzaam om er voor te zorgen dat je de hoes op meerdere plekken aan de rugzijde van de rugzak kunt afspannen zodat wind er minder vat op kan krijgen.
* Waterdichte documententas
* 2 - 3 meter Duct tape : voor tijdelijke reparaties
* Topokaarten en wandelgids / routegids
* Kompas
* GPS - optioneel
* Pen en Papier
* Mobiel 
* Toiletartikelen
* Toiletpapier
* Fotocamera + waterdichte hoes of tas

De rugzak zoals deze hierboven gevuld is weegt zo tussen de13-15 kilo. Dit is inclusief 1,5 liter water.